Jąkanie – duży problem czy mała przeszkoda?

Dziecko zamiast płynnie się wysławiać, powtarza pojedyncze sylaby słów i czasem sprawia wrażenie, jakby się… zacięło? Problemy z wysłowieniem się towarzyszące tym objawom to, pozornie tylko, doskonale znane wszystkim jąkanie. Towarzyszy dziecku od początku nauki mówienia albo pojawia się nagle, np. pod wpływem dużego stresu czy zmiany. Co jeszcze trzeba o tym wiedzieć i jak zachowywać się wobec dziecka, które przejawia ten problem?Zwykło się mówić, że skłonności do jąkania są dziedziczne i bardziej prawdopodobne, jeśli mowa dziecka zaczęła rozwijać się późno i ma ono problemy z artykulacją emocji, potrzeb, przekazywaniu informacji. Często takie objawy wywołuje stres, zmiana życiowa, relacje rówieśnicze i choć odruchem rodzica byłoby rozpaczliwe „ochranianie” dziecka przed zdarzeniami, które sprawiają, że odczuwa jest stres to… Znacznie bardziej pożyteczne jest nauczenie dziecku oswajania tego, co dla niego trudne.

Aby dziecko skutecznie mogło poradzić sobie z problemem jąkania, potrzebuje Twojej pomocy. O ile trudno jest wykluczyć genetyczne czynniki powodujące jąkanie, o tyle mamy wpływ nad czynnikami podtrzymującymi ten stan rzeczy. Oto kilka wskazówek:

• Nie naśmiewaj się z dziecka!
  Czekaj cierpliwie aż maluchowi uda się sformułować myśl – nie pospieszaj go i nie zgaduj, co chciało powiedzieć. Pamiętaj, że wszelkie żarty i komentarze mogą stać się dla dziecka źródłem traumy, wstydu i … np. zablokować jego chęć do wysławiania się, którą znacznie trudniej niż jąkanie będzie zwalczyć!
• Okaż pozytywne wsparcie.
  Skup się na tym, jak wiele energii wkłada dziecko, żeby się wypowiedzieć i doceń to, zamiast skupiać się tak bardzo na tym, jak mu to wychodzi. Zapewniaj, że uwielbiasz Wasze rozmowy i spostrzeżenia swojej pociechy – niech wie, że u Twojego boku może się wyluzować i nie stresować, bo mama ani tata nie oceniają, a kochają zawsze tak samo.
• Nie zmuszaj do mówienia!
  Nie zmuszaj dziecka do mówienia – rozmów ze znajomą, recytacji wierszyka dla babci, występu w akademii w przedszkolu. Nawet jeśli wydaje CI się, że taki trening słowny wyjdzie malcowi na zdrowie. Jąkanie może w łatwy sposób przemienić się w paniczny lęk przed wypowiadaniem się publicznie!
• Nie upominaj, nie złość się, nie moralizuj.
  Skup się na przekazie, a nie formie. Nigdy nie nazywaj dziecka jąkałą, nie proś „aby się „skoncentrowało” lub „postarało”, wzięło głęboki oddech albo zwolniło. Ono doskonale wie, że ma problem i różni się nieco od innych dzieci. Tym bardziej zasługuje na uznanie, że nie poddaje się i ciągle walczy ze swoją małą słabością.
•  Nie mów za dziecko!
  Nie odciążaj dziecka w ten sposób, bo tylko spotęgujesz problem malucha. Utwierdzisz w przekonaniu, że nie nadaje się do rozmów, bo nie robi tego poprawnie, że to powód do wstydu. Zapewniaj, że je wspierasz i jesteś dumna, każda kolejna próba sformułowania myśli to powód do radości.
• Tu nie chodzi o słowa, a emocje!
  Rozwój mowy jest tożsamy z rozwojem emocjonalnym dziecka, dlatego nawyki, których nie podejrzewasz, mogą być współodpowiedzialne za trudności Twojego dziecka. Pamiętaj, że:malec musi wypoczywać i się wysypiać, bo tylko wtedy będzie mógł się skupić. Biały cukier i przetworzone jedzenie dostarczają dziecku nadmiar kalorii, a wahania poziomu cukru powodują wahania nastroju i problemy z koncentracją. Nadmiar bajek, gier, stymulantów może zaburzyć emocjonalny rozwój dziecka i nasilić lub nawet wywołać problem jąkania.
• Dziecko musi nauczyć się efektywnie i pozytywnie rozładowywać napięcie, złość. Doskonałym sposobem będzie zachęcanie go do uprawiania sportu. Wyżycie się i przypływ endorfin to to, czego dziecko potrzebuje, jeśli ma skłonność do stresowania się. Dobór aktywności fizycznej powinien być dobrowolny i dopasowany do zainteresowań dziecka – przymusowa aktywność może dołączyć do grona czynników podtrzymujących problem jąkania.

A diagnozę rozpocznij od… siebie?
Nim zaczniesz obwiniać niesympatycznych kolegów, niekompetentną przedszkolankę, a nawet samo dziecko pamiętaj, że… dzieci  w tym wieku są odbiciem tego, co dzieje się w ich domu, tego jak są traktowane i jak ich bliscy traktują się nawzajem. Czy Twój dom jest bezpiecznym miejscem, pozbawionym stresu, nadmiernego rygoru, przemocy i jest ciepłym, dobrym miejscem rozwoju dla Twojego dziecka? Może się okazać, że jąkanie to tylko symptom poważniejszego problemu np. trudności z  poradzeniem sobie z rozwodem rodziców. Pamiętaj, że wszelkie wątpliwości pomoże rozwiać profesjonalny logopeda – wyjaśni, z czego wynika problem, jakie ćwiczenia wykonywać, aby pomóc dziecku go rozwiązać.Nie demonizujmy jednak problemu jąkania – niemal każdemu dziecku, wcześniej czy później udaje się je pokonać i najczęściej występuje jako integralna część pewnego okresu rozwoju mowy i artykulacji. Mieliście styczność z tym problemem? Macie jakieś sprawdzone sposoby, triki, na wsparcie walki z jąkaniem? Co zadziałało u Was?